Een recent rapport van France Stratégie, een denktank van de Franse regering, toont de rentabiliteit van agro-ecologische landbouwbedrijven aan. De auteurs pleiten ervoor om de methode van toekenning van GLB-steun te herzien, zodat de transitie naar agro-ecologie versneld kan worden.

Op 22 augustus 2020 vierden we “Earth Overshoot Day”, de dag waarop de mens alle natuurlijke bronnen heeft opgebruikt die de planeet dat jaar kan produceren. Dit jaar viel dat moment enkele weken later dan verwacht, door de lagere uitstoot van broeikasgassen als gevolg van de lockdown, één van de weinige positieve effecten van de coronacrisis.

Hoe dan ook toont het aan dat een transitie naar milieuvriendelijkere productiemethodes, zoals ook staat beschreven in de Europese Green Deal en Farm-to-Fork strategie, steeds dringender wordt. Volgens het recente rapport van de denktank France Stratégie kunnen ecologische boerderijen economisch levensvatbaar zijn. De auteurs analyseerden de rentabiliteit van de agro-ecologie en hun bevindingen zijn op zijn zachtst gezegd bemoedigend. Niet alleen is het agro-ecologische model “rendabel op middellange termijn”, maar zijn biologische landbouwbedrijven ook nog eens rendabeler dan de conventionele bedrijven. 

Dit geeft de beleidsmakers stof tot nadenken.

Om de landbouwers aan te moedigen zich op een groenere landbouw te richten, beveelt het rapport aan dat “de steun die aan de landbouwbedrijven wordt toegekend vanuit het gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB), in verhouding moet staan tot de inspanningen van de landbouwers om hun impact op het milieu te verminderen. Er wordt ook voorgesteld om een “bonus-malus” in te voeren, waarbij positieve acties die bijdragen tot het behoud van de biodiversiteit worden beloond, terwijl negatieve benaderingen, zoals het gebruik van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen, worden belast. Deze belasting zou dan opnieuw kunnen worden toegewezen “om de overgang van de landbouwbedrijven te financieren”. Back to nature? 

Ook in België vindt agro-ecologie steeds meer ingang. Zo startte ILVO onlangs met het eerste proefplatform in Oost-Vlaanderen. Het concept agro-ecologie omvat alle landbouwpraktijken die gebaseerd zijn op het optimale gebruik van natuurlijke hulpbronnen om het gebruik van synthetische inputs tot een minimum te beperken. De agro-ecologie omvat een veelheid aan, al dan niet biologische, landbouwmodellen met min of meer veeleisende specificaties.

Er bestaan verschillende benaderingen, maar de landbouwbedrijven streven allemaal hetzelfde doel na: het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen, antibiotica en meststoffen zo veel mogelijk beperken om de functies van de natuurlijke omgeving beter te benutten. Permacultuur, gewasdiversificatie, haagaanplant…, de technieken zijn gevarieerd en vereisen een gedetailleerde kennis van het terrein. “Agro-ecologie is technisch gezien ingewikkeld”, vertelt Julien Fosse, één van de auteurs van het rapport, in een interview met Euractiv France. “Het gaat om agronomie en diversificatie. Het legt in een aantal gevallen ook aanzienlijke variaties op in de opbrengsten over een aantal jaren.” Complex? Ja, maar winstgevend? Het rapport van France Stratégie toont aan dat “agro-ecologische landbouwbedrijven over het algemeen betere economische resultaten op middellange termijn hebben dan conventionele landbouwbedrijven”.

Dit is alvast het geval voor de biologische landbouw in Frankrijk. Met 41.600 bedrijven en 2 miljoen hectare doet het merendeel van de biologische bedrijven het er beter dan hun conventionele tegenhangers na de transitie. Om tot deze conclusie te komen hebben de auteurs van de studie de economische gegevens in de wetenschappelijke literatuur geanalyseerd en een boerderijmodel gesimuleerd. De resultaten zijn verrassend. Volgens dit model zou een bedrijf dat zou zijn overgestapt van conventionele naar biologische landbouw zijn directe marge, exclusief overheidssteun, met gemiddeld 25 procent zien toenemen zodra de overgang is voltooid. 

De cijfers verschillen natuurlijk van sector tot sector, maar de auteurs benadrukken dat biologische bedrijven besparen op kosten van onder meer meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen. Daarnaast zijn de prijzen van bioproducten ook hoger én minder volatiel. Er is ook een grotere diversiteit van de productie.

Deze factoren samen zorgen voor een stabielere opbrengst op lange termijn. “Klimaatverandering is meer dan droogte” De opwarming van de aarde ondervinden we ondertussen, na de hittegolven en droogteperiodes, aan den lijve. Maar Fosse betreurt dat we de neiging hebben om de klimaatverandering terug te brengen tot enkel de droogte. “Er zullen nog meer problemen ontstaan”, waarschuwt hij. “Virussen, bacteriën en parasieten zullen zich dankzij de zachtere winters ontwikkelen waardoor de kans op plagen stijgt.”Agro-ecologie kan volgens hem een antwoord bieden op deze uitdagingen.

“Door het gebruik van sterkere en meer resistente rassen, door diversificatie van de productie op de bedrijven, door versterking van de biologische hulpmiddelen en door planten te gebruiken die minder water nodig hebben, is het mogelijk om de ecologische veerkracht te verbeteren”, besluit Fosse.

Raadpleeg het rapport van de denktank France Stratégie